Szwedzki program Miljonprogrammet i jego historia

Rządowy program Mieszkanie Plus stanowi odpowiedź na mieszkaniowe problemy Polaków oraz impas jaki od kilku lat obserwujemy na rynku wynajmu nieruchomości. Projekt obecnej ekipy rządzącej nie jest jednak czymś oryginalnym. Prekursorem w tej dziedzinie była Szwecja, w której w ramach Miljonprogrammet wybudowano ponad milion mieszkań w zaledwie 10 lat! Jakie były główne założenia programu? Na czym polegał? Czego Polacy mogą nauczyć się od Szwedów?

Milion mieszkań w 10 lat

Miljonprogrammet, czyli Program Milion, był realizowany w latach 1965-1975 w Szwecji. W tym czasie powstało 1 006000 mieszkań, głównie w blokach i szeregowcach. Powierzchnia przeciętnego mieszkania wynosiła 70 m2 i została stworzona z myślą o rodzinie w modelu 2 +2. Jeśli dodamy do tego, że na przełomie lat 60-tych i 70-tych Szwecja liczyła 8 milionów mieszkańców, wynik ten wydaje się jeszcze bardziej imponujący.

Co ważne, założenia programu nie kończyły się wyłącznie na postawieniu budynków, obejmowały również bogatą politykę socjalną oraz kredytowanie lokali mieszkalnych. Rząd pokrył ponad 60% kosztów początkowych mieszkań. Dla osób o najniższych dochodach istniała również szansa na dofinansowanie do czynszu dla najuboższych.

Plan przykładowego mieszkania – źródło: Wikipedia

Aspekt socjologiczny Miljonprogramme

Miljonprogramme było pionierskim programem budowy mieszkań. Głównym celem Programu Milion było oczywiście rozwiązanie problemu, jakim była niewystarczająca ilość lokali mieszkalnych. Kłopoty te były bezpośrednią przyczyną zmian społecznych, które rozpoczęły się po zakończeniu II wojny światowej. Szwecja przeszła bowiem w tym czasie swoistą transformację. Z państwa agrarnego zmieniła się w kraj o coraz większych tendencjach urbanistycznych. Szybki wzrost gospodarczy oraz rozwój produkcji uwidocznił różnice kulturowe i materialne w społeczeństwie. Rząd pragnął zniwelować różnice w statusie społecznym Szwedów.

Przykład dał ówczesny prezydent Olof Palme, który wyprowadził się z zamożnej rezydencji do szeregowca, zbudowanego w ramach programu. By zintegrować różne grupy społeczne zadbano również o bogatą infrastrukturę – otwierano szkoły, przedszkola i biblioteki. Zainwestowano również w przyszłą elitę intelektualną kraju, czyli studentów. Z myślą o nich powstały specjalne mieszkania studenckie, składające się z osobnego pokoju i łazienki oraz wspólnej kuchni. By zaspokoić potrzeby rosnącej liczby studentów, powstało ponad 150 tysięcy takich lokali w największych uniwersyteckich ośrodkach, takich jak: Sztokholm, Lund,Uppsala, Linköping i Umea.

Recepta na problemy mieszkaniowe

Jak pokazuje przykład Szwecji, problem związany z brakiem dostępności mieszkań jest możliwy do rozwiązania. Dzięki Programowi Milion od połowy lat 60 do połowy lat 70-tych ubiegłego wieku udało się zwiększyć zasoby mieszkaniowe w tym kraju o jedną trzecią. Doprowadziło to do zmniejszenia przeludnienia w szwedzkich mieszkaniach z poziomu 35% do zaledwie 5%. Bez wahania można więc stwierdzić, że Miljonprogrammet odniósł ogromnym sukces.

Czy polski program Mieszkanie Plus, następca Mieszkania dla Młodych, stanie się równie skutecznym antidotum na mieszkaniowe bolączki Polaków? Założenia projektu okazały się skuteczne w odniesieniu do potrzeb mieszkańców Szwecji w połowie lat XX ubiegłego wieku. Czy program, który wiele zaczerpnął od swojego skandynawskiego pierwowzoru, sprawdzi się na naszym rodzimym „podwórku”? Czas pokaże.

*Zdjęcie artykułu to osiedle Hjulsta, obecnie część Sztokholmu, wybudowane w ramach Programu Milion.